Hancı Eğitim

Linux işletim sistemini yüklemek için sabit diskiniz üzerinde Linux
için bir miktar yer ayırmak zorundasınız. Herhangi bir sabit disk
bir işletim sisteminde kullanılabilmesi için ilk olarak bölümlere
(partition) ayrılır. Daha sonra bu bölümler işletim sistemine uygun
şekilde biçemlenir. Linux işletim sistemi kendi disk biçemini (ext2) kullanır.
En yüksek verimi sabit disk üzerinde, kendi bölümünde, kendi disk
biçemi altında çalıştığı zaman verebilir. Eğer ayrı bir bölümlendirme
yapılamıyorsa, tavsiye edilmese bile MS-DOS biçemli bir disk üzerinde
de Linux kurulabilir (UMSDOS) ancak bu sistemin performansı diğerine
göre oldukça düşük olacaktır. Bu belgenin geriye kalan tüm kısımlarında
bilgisayarınıza Linux yüklemek için sabit disk üzerinde Linux'a özgü
bir bölüm ayrılacağı ve bu bölüme yükleneceği kabul edilecektir. MS-DOS
biçemli bir disk hiyerarşisi altına Linux kurmak için UMSDOS-HOWTO
belgesinden yararlanabilirsiniz. Eğer bilgisayarınızı bir süredir
kullanıyorsanız, büyük bir ihtimalle sabit diskinizin tümünü kullandığınız
işletim sistemi için ayrımış durumdasınızdır. MS-DOS kullanıyorsanız
diskiniz bir (sadece C:) veya birden fazla (C: D: ..) bölüme ayrılmış
durumda olabilir. MS-DOS altında bir disk üzerinde en fazla 4 temel
bölüm olabilir (primary partition). Eğer daha fazla bölüme ihtiyaç
varsa temel bölümlerden biri genişletilmiş bir bölüm olarak ayrılır
(extended partition) ve bu bölüm üzerinde mantıksal bölümler ayrılır
(logical partitions).

Bilgisayarınızda birden fazla bölüm varsa bir bölümü boşaltıp bu bölümü
Linux için ayırabilirsiniz. Eğer tek bölümünüz varsa veya mevcut
bölümlerinizden birini tümüyle harcamak istemiyorsanız diskinizi yeniden
bölümlemeniz gerekecektir. Klasik olarak bu durumda bölmek istediğiniz
bölümdeki yazılımların yedeğini almanız, daha sonra MS-DOS altında
fdisk yazılımı yardımı ile sözkonusu bölümü silmeniz, yeni boyutu ile
yeniden yaratmanız, bu bölümü format komutu ile biçemlemeniz ve yedeğini
aldığınız yazılımları yeniden yerleştirmeniz gerekecektir (Çok iş :) )

Bazı yazılımlar mevcut bölümünüzü iki parçaya ayırabilirler. Örnek
olarak fips bu amaçla kullanılan bir yazılımdır. (Diskiniz üzerinde
işlem yapan her yazılım az da olsa disk üzerindeki bilgilere zarar verme
riski taşır. Bu tür yazılımlar ile çalışmadan önce önemli olduğunu
düşündüğünüz bilgilerin yedeğini almaya özen gösterin). fips, defrag
programı kullanıldıktan sonra bölümünüzü sizin belirleyeceğiniz boyutlarda
iki bölüme ayırabilir.

Eğer bilgisayaranızı yeni alıyorsanız veya yeni bir disk alıyorsanız,
bu diskin tamamını veya bir bölümünü Linux için kullanabilirsiniz. Bu
amaçla diskinizde sadece Linux kullanmak istemediğiniz bölümleri ayırmanız
(ve gerisini boş bırakmanız) yeterlidir. Linux bölümlerinin Linux altından
biçemlenmesi gerekecektir.

Linux sabit disk üzerinde bir bölümden fazlasını kullanabilir. Özel
olarak normal dosyaların yazılmadığı, hafıza gereken işler sırasında
geçici bir alan olması amacıyla Linux bir takas alanına (swap space)
ihtiyaç duyar. Bu takas alanı için en verimlisi sadece takas işlemi için
ayrılmış küçük bir disk bölümü yaratmaktır.

Yoğun olarak Linux kullanan yerler için standart olarak dağıtımdan
gelen işletim sistemini ayrı bir bölüme yüklemeleri kullanıcı alanları
(/home) ve sonradan yüklenen yazılımlar (/usr/local) için ayrı bir alan
ayırmaları tavsiye edilebilir. Bu sayede, işletim sistemi güncellemek
son derece kolaylaşır, yeni işletim sistemi yüklerken sadece işletim
sisteminin bulunduğu bölüm üzerinde işlem yapılır ve bu sayede kullanıcı
alanlarının veya sonradan (dağıtım dışı) yüklenen yazılımların zarar
görmeleri engellenebilir.

Her bir bölüm için ne kadar yer ayrılacağı hakkında çok şey
yazılmıştır. Ne var ki yazılanların birçoğu sabit disklerin nadiren 200
Mbyte sınırını geçtiği günlerden kalmaktadır. Linux'un kaplayacağı alan,
hangi paketleri kullanacağınıza çok bağlıdır. Kabaca her disketin
2-3 Mbyte arasında yer kaplayacağını düşünerek, yüklemek istediğiniz
disketleri hesaplayarak kaba bir tablo çıkarabilirsiniz. Tecrübeli bir
Linux kullanıcısı hangi yazılımları kullanıp hangilerini kullanmadığını
daha iyi belirleyebilecek durumda olacaktır. Dolayısı ile yeni bir
kullanıcı ortalama olarak 200 - 300 Mbyte kadar bir yer ayırmak
isteyecektir. Bu, günümüzün disk kapasiteleri düşünülünce o kadar büyük
bir alan değildir.

Takas alanı konusunda da çok şey yazılmıştır. Birçok kaynak takas
bölümü için ayrılması gereken alanının gerçek hafızanın 2 katının
biraz fazlası olarak kabul etmektedir. Pratikte 64-1000 Mbyte arasında
bir alan fazlasıyla yeterli kalmaktadır. Ancak takas bölmeleri 2
gigabaytdan daha büyük olamaz. Eğer 2 gigabaytdan daha büyük takas
alanı gerekiyorsa birden fazla takas bölmesi yaratmalısınız. Toplam 16
tane takas bölmeniz olabilir.

Takas alanı kullanırken, bir seferde daha fazla uygulama çalışmanızı
sağlayacak şekilde Linux kullanılmayan sayfaları hafızadan diske
taşır. Ancak, takas işlemi genelde yavaş olduğundan gerçek fiziksel
hafızanın yerini dolduramaz. Ama çok fazla hafıza isteyen uygulamalar
(X Pencere System gibi) eğer yeteri kadar fiziksel hafızanız yoksa takas
alanına bel bağlar.

Tercih olarak, 20 GByte'lık bir disk üzerinde,
(Güncellenmiş bilgi - Aralık 2002)

 Bölüm 1: DOS 1 Gbyte
Bölüm 2: Linux 2 Gbyte
Bölüm 3: Linux 'swap' bölümü 128 Mbyte

 Bölüm 1: DOS 4 GByte
Bölüm 2: Linux 4 GByte
Bölüm 3: Linux takas bölümü 256 MByte
Bölüm 4: DOS (DOS altında D: olarak gözükecek) 4 MByte

 Bölüm 1: Linux 1 GByte
Bölüm 2: Linux takas bölümü 1 GByte
Bölüm 3: Linux /usr 4 GByte
Bölüm 4: Linux /home 6 GByte